Tercüman Binası Miras tır - Oktay Ekinci

Yürürlükteki Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu nun adı, doğal zenginliklerimiz yeni kurulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na bağlanıncaya kadar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma ydı; bu Kanun 80 lerde yürürlüğe girinceye kadar da mimarlık mirasını korumak için 50 lerde çıkartılan 1710 sayılı Eski Eserler Kanunu geçerliydi.
O yıllarda geçmişin yapılarına koruma kararı alınabilmesi için yasaya da adını veren, eski ve eser olması gerekliydi... Buna aynı yasadaki 19. yüzyıl ve öncesinden kalma yapılar vurgusu da eklenince, bir 20. yüzyıl binası eser sayılsa bile eski olmadığı için koruma güvencesi altına alın(a)mazdı.
Bu yanlış lığı önce Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu (GEEAYK) düzeltmeye çalıştı. 1710 sayılı yasanın uygulanmasını üstlenerek kurulan GEYYK, kimi 20. yüzyıl binalarını Cumhuriyet mirası sayan tanımlarıyla korumanın kapsamını genişleten tarihsel adımlara imza attı.
GEEYK nin bu kararları içtihat oluşturduğundan, yeni yasanın adı ve özü de kültür ve tabiat varlıklarını koruma olarak belirlendi. Yani bir yapının korunması için artık eski olması şart değildi; kültür varlığı olması yeterliydi.
İşte bu gelişme, özgün 20. yüzyıl binalarının hem mimarlık örneği , hem de kültür varlığı olarak tescillenmelerinin önünü açtı. Tıpkı İstanbul un Topkapı semtindeki, o çok geniş konsollarıyla mühendislikte adeta ezber bozan ve yapımcısı olan gazetenin adıyla anılan Tercüman Binası nın koruma altına alınması gibi...
Öztuzcu nun yazısı
Geçenlerde Mimarlar Odası İstanbul Şubesi nin haber bülteni Mimarlara Mektup ta okuduğum bir yazıdansa yukarıda özetlediğim sürecin korumadan sorumlu yeni meslektaşlarca bilinmediği ya da önemsenmediği kanısına kapıldım.
Genç uzmanlardan oluşan koruma kurulu, 2010 da hoca larının bu bina için almış olduğu koruma kararını iptal etmiş!.. Her yönüyle akıl ve ustalık yüklü çağdaş bir mimarlık eserinin yıkılma sına olanak sağlamış!
Yazıyı kaleme alan İstanbul Serbest Mimarlar Derneği (İSMD) Başkanı Oğuz Öztuzcu özetle şunları belirtiyor: 1972 de Günay Çilingiroğlu ve Muhlis Tunca tarafından tasarlanan bina, mimarlıkta Yeni Brütalizm in ülkemizdeki özgün bir örneği... (27 Temmuz)
Cephesi demir tabela ve ilan panolarıyla kaplanan binadaki uygunsuz uygulamaların önlenmesi için İSMD nin 2011 de kurula başvurması üzerine 14 Haziran 2012 tarihli cevapta deniyor ki: ...yapının tarihi, arkeolojik, çevresel özellikleri bakımından önem arz etmediği üyelerce yerinde görüldüğünden korunması gerekli kültür varlığı tescilinin kaldırılmasına karar verilmiştir.
Öztuzcu, kendi deyimiyle Dimyat a pirince giderken evdeki bulgurdan olma durumuna düştükleri bu karar hakkında daha ağır konuşmamak için hoppala! demekle yetiniyor...
Ben ise koruma kurullarında 20 nci yılına yaklaşan kıdemimle daha ağır konuşmayı yeğleyerek diyorum ki: Bir yapının korunması için ille de tarihi, arkeolojik, çevresel önem aramak; onun çok özgün bir çağdaş mimari tasarımla yaratıldığını görmemek, yazının başında özetlediğim, 80 lerin kültür bilincinden bile geriye düşmek değil midir?
Kurullardaki genç meslektaşlarımızın, Türkiye de koruma konusunda alınan mesafeleri bilmeleri, birikimleri sahiplenme leri, yılların özverili çabalarıyla sağlanan bu düzeyi daha da yükseltme sorumluluğu taşıdıklarını kavramaları gerekiyor.
Tabii Tercüman Binası nı da yıkımdan kurtararak...