Kemik iliği nakli için yaş ve 'evre' kriteri

Türkkök projesiyle kemik iliği nakli için vericisi olmayan hastaların meselenine çözüm bulmayı hedefleyen Sağlık Bakanlığı, getirdiği yeni kriterlerle de rehabilitasyonda etkinliği artırmayı hedefliyor.

Kişinin kendinden, aile içi ve dışından yapılacak kemik iliği nakilleri için ayrı kriterler belirlenirken hastalığın hangi evresinde olduğuna bakılacak, ileri yaştaki hastalarda komplikasyon, nüks ve ölüm oranlarının yüksekliği dikkate alınarak akraba dışı nakillerde 55, kardeşten nakillerde ise 65 yaş üstü için bilim heyeti kararı aranacak.

Sağlık Bakanlığı, lösemi başta olmak üzere çeşitli kan ve bağışıklık sistemi hastalıklarının tedavisinde uygulanan kemik iliği nakilleri için yeni kriterler belirledi. Sosyal Güvenlik Kurumu da kemik iliği nakillerinde geri ödemeleri bu kriterlere göre karşılayacağını duyurdu.

Bundan sonra kemik iliği nakilleri Bakanlığın erişkin ve çocuklara yönelik, kişinin kendinden, aile içinden ve dışından vericiler için ayrı ayrı tespit edildiği bu kriterler gözetilerek yapılacak.

Hastalığın evresi

Özel ve kamuya ait nakil merkezlerini kapsayan yeni tertip etmeye göre erişkinlerde lösemi, lenfoma, myelodisplastik sendrom, Burkitt tümörü, multiple myelom, talasemi, bir takım anemiler ve bağışıklık sistemi yetersizliklerinde kemik iliği nakline karar verilirken hastalığın evresi gözetilecek.

Akraba dışı nakillerde 55, kardeşten nakillerde ise 65 yaş üstü için bilim heyeti kararı gerekecek.

Yaşa göre tedavi yaklaşımı

Sağlık Bakanlığından alınan bilgiye göre ileri yaşlarda akraba dışı nakillerin gençlere göre daha kötü seyretmesi, komplikasyon, nüks ve ölüm oranlarının yüksekliği, uygulama ertesi yaşam kalitesinde meydana düşme dikkate alınarak getirilen tertip etmeyle "Kişiye özel tedavi" yaklaşımı benimsendi.

AB ve ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde kişiselleştirilmiş rehabilitasyonla daha iyi sonuçlar alındığı göz önünde tutularak alınan kararla, bu yaş grubunda hekimin makul gördüğü bireylere Sağlık Bakanlığından müsaade alarak nakil yapılmasının önünün açık olduğu vurgulandı.

Yarı uyumlu nakile de geri ödeme

Yeni tertip etmeyle deneme emelli kök hücre nakilleri de geri ödeme kapsamına alındı.

Yüzde yüz uyumlu vericisi bulunamayanlar için uygulanan, dünyada daha deneme mertebesinde meydana gelen "Haploidentik" denilen yarı uyumlu nakiller de 55 yaşına kadar devlet tarafından ödenecek.

Kişinin kendinden yapılacak "otolog" kök hücre nakilleri için de kriterler tespit edilen Bakanlık, Multipl Skleroz, Sistemik Sklerozis, Crohn hastalığı, Sistemik Lupus Eritematozus, yumurtalık ve testis tümörleri için ilmi kurul onayı ile kök hücre nakli yapılabilmesine olanak tanıdı.

Hiçbir ek ücret istenmiyor

Kök hücre nakilleri için gerek özelde gerek kamuda rastgele bir ek ücret talep edilmiyor. Gelişmiş ülkelerde yaklaşık 500 bin doların üzerinde inşa edilen bu nakiller Türkiye'de tamamiyle devlet tarafından karşılanıyor.

Türkiye'de nihai 10 senede nakil merkez sayısı 5 kat, nakil sayısı ise 10 kat arttı, otolog (kendinden) ve allojenik (başkasından) nakiller için bekleme sırası kalmadı.

2013 yılında 3.000 civarında kemik iliği nakli gerçekleştirilen Türkiye, sayı itibariyle Avrupa'da 4. sıraya yükseldi.

Nakillerin yüzde 10'unu yurt dışından gelen hastalar oluşturuyor ve bu sayı her geçen gün artıyor.